İnsani İkamet (Oturum) İzni Nedir ve Nasıl Başvurulur?

İnsani ikamet izni, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda düzenlenmiş istisnai bir ikamet izni türüdür. İnsani ikamet izni yalnızca belirli özel durumlarda verilmektedir.

Bu yazımızda uzman avukat ekibimiz, uluslararası korumanın kapsamı ve insani oturum iznine ilişkin detaylı bilgileri derledi.

İnsani Oturum (İkamet) İzni Nedir?

İnsani ikamet izni Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda belirtilen sebepler dolayısıyla Türkiye’de yaşamına devam etmesi hayati açıdan zorunlu olan kişiler için uygulanmakta olan bir ikamet izni türüdür. Peki insani oturum izni almak için yeterli sebepler nelerdir?

1. Çocuğun yüksek yararı olması durumunda
2. Haklarında sınırdışı veya Türkiye’ye giriş yasağı uygulaması olmasına rağmen Türkiye’den çıkışları yapılamayan veya Türkiye’den ayrılmaları makul ve mümkün kişiler için
3. Kanunun 55. Maddesinde belirtilen sebeplerden dolayı sınır dışı etme kararı alınamayan kişi için
4. Sınır dışı etme kararına, uluslararası koruma başvurusunun reddine veya geri çekilmiş sayılmasına karşı yargı yoluna başvurulduğunda yargılama süreci boyunca
5. Başvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye gönderilmesi için gerekli süre boyunca
6. Acil nedenlerden dolayı veya ülke menfaatlerinin korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’de kalması gereken kişilerin diğer ikamet izinleri için başvuru şartlarını karşılamamaları

İnsani oturum izni verilmektedir. Bunun beraberinde kanunda “Olağanüstü durumlarda da” insani oturum izni verilebileceği belirtilmiş fakat bu durumlardan ne kastedildiği açıklanmamıştır. Bu noktada “olağanüstü durum” somut olaya göre değerlendirilmelidir.

a) Çocuğun Yüksek Yararı Olması Durumunda İnsani Oturum

Çocuğun yüksek yararı olması durumunda insani oturum izni çocuk ile beraber anne ve babaya da verilebilmektedir. Bu gerekçe ile Türkiye’de ikamet izni başvurusunda bulunabilmek için çocuğun Türkiye’de bulunmasında çocuğun yüksek yararının olması gerekmektedir.

Bu ikamet izni için en sık karşılaşılan örnek yabancı ülke vatandaşı çocuğun tedavisi amacıyla Türkiye’de bulunması gerekliliğidir.

b) Türkiye’den Çıkış Yapamayan Yabancılar İçin İnsani Oturum

Yabancı kişinin Türkiye’ye giriş yasağı veya sınır dışı etme kararı uygulamasının olduğu durumlarda kişinin Türkiye’den çıkışı sağlanamıyorsa veya Türkiye’den çıkması makul veya mümkün değilse kişiye ikamet izni verilebilir.

c) Hakkında Sınırdışı Kararı Alınamayan Kişiler İçin İnsani Oturum

Bazı durumlarda yabancı kişiler için sınırdışı kararı alınması veya uygulanması hukuka aykırıdır. Türkiye’de bulunan ve vize veya ikamet izni süresi bitmiş olan kişiler aşağıdaki durumlarda insani oturum izni alabilmektedir:

• Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar
• Ciddi sağlık sorunları, yaşlılık ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler
• Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavileri devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkanı bulunmayanlar
• Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları
• Tedavileri henüz tamamlanmamış olan psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları

İçin sınırdışı kararı alınamaz, alınsa dahi uygulanamaz. Bu engelin söz konusu olduğu süre zarfında kişiler Türkiye’de insani oturum izni ile kalabilmektedirler.

d) Sınırdışı İşlemlerine Karşı Yargı Yoluna Başvuranlar İçin İnsani Oturum

Sınır dışı kararı kişinin kendisine veya avukatına tebliğ edildikten sonra 7 gün içerisinde İdare Mahkemesi’ne itiraz edilebilmektedir. Yasal süre içerisinde sınır dışı kararına itiraz etmiş olan kişiler dava süresi boyunca insani oturum izni ile Türkiye’de kalabilmektedirler.   

e) Uluslararası Koruma Başvurusu Reddedilenler İçin İnsani Oturum

Kişilerin Türkiye’de uluslararası koruma kanunu başvurusunda bulunmaları sonrası başvurularının kabul edilmemesi üzerine yapılan itirazlarda başvuru sahipleri yargılama süreci boyunca Türkiye’de insani oturum izni yoluyla bulunabilmektedirler.

f) Kişi Güvenli Ülkeye Gönderilene Kadar Verilen Oturum

Yabancı kişiler iltica ettikleri ülkeden Türkiye’ye geldikleri zaman Türkiye’de yapacakları uluslararası koruma başvurusu reddedilecektir. Bu durumda kişi tekrardan ilk iltica ettiği ülkeye geri gönderilecektir. Bu geri gönderme süreci tamamlanana kadar kişiler insani oturum izni ile Türkiye’de kalmaktadırlar.

Kimler İnsani İkamet İzni Alabilirler?

İnsani oturum izni istisnai bir ikamet izni türüdür. Bu ikamet iznini almak için bazı zorunlulukların meydana gelmesi gerekmektedir. Yukarıda tek tek ele aldığımız durumlarda kişiler insani oturum izni alabilmektedir. Buna göre genel olarak insani oturum izni alabilecek kişileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Çocuğun yüksek yararı gerekçesi ile (örneğin tedavi) çocuk, anne ve babası
• Türkiye’den çıkışı sağlanamamasına rağmen sınırdışı veya ülkeye giriş yasağı uygulaması bulunan kişiler
• Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar
• Ciddi sağlık sorunları, yaşlılık ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler
• Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavileri devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkanı bulunmayanlar
• Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları
• Tedavileri henüz tamamlanmamış olan psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları
• Hakkında sınırdışı kararı verilmiş olan ve bu karara karşı yargı organlarına başvuran kişiler yargı süreçleri boyunca
• Uluslararası koruma başvurusu reddedilen ve bu ret kararına karşı yargı yoluna başvuranlar yargılama süreçleri boyunca

İnsani oturum izni alabileceklerdir. Bu kişilerin sayılan gerekçeler dışında insani oturum izni almak için gerekli şartları taşımaları gerekmektedir. Peki insani oturum izni almak için şartlar nelerdir? Nasıl insani oturum izni alınır?

İnsani İkamet İzni Alma Şartları Nelerdir?

İnsani oturum izni almak için kişinin öncelikle yukarıda saydığımız Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda belirtilen gerekçelerden birisine sahip olmaları gerekmektedir. Bunun yanında kişiler insani oturum izni almak için:

• Başvuru harcını yatırmış olmalı
• Bulunduğu şehrin valiliğine bağlı il göç idaresine bu konuda başvuru gerçekleştirmeli.

Bu şartları taşıyan kişilerin başvuruları değerlendirildikten sonra onaylanması durumunda kişiler İnsani oturum izni ile Türkiye’de kalmaya devam edebileceklerdir.

Adım Adım İnsani İkamet İzni Başvurusu Nasıl Yapılır?

İnsani oturum izni başvuruları diğer ikamet izni başvuru süreçlerinden daha farklıdır. Öncelikle belirtmek isteriz ki ikamet izni başvurularında avukat desteği almak son derece önemlidir. Yapılan bir hata veya eksiklik başvurunun reddedilmesine sebep olmakta ve geri dönüşü zor kayıplar yaratabilmektedir.

Bu konu ile ilgili detaylı bilgi için İkamet İzni Başvurusu ve Süreci Hakkında Genel Bilgiler başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

İşte adım adım insani oturum izni başvurusu:

1. İnsani oturum izni başvuruları için öncelikle geçerli bir başvuru gerekçesine sahip olmalısınız.
2. Başvuru gerekçenizi ıslak imzalı bir dilekçede detaylıca açıklamalısınız
3. Dilekçeniz beraberinde dilekçenizde açıkladığınız durumları destekleyici belgeleri hazırlamalısınız
4. Dilekçeniz ve destekleyici belgeleri bulunduğunuz ilin valiliğine bağlı İl Göç İdaresi’ne sunmalısınız

İnsani İkamet İzni Kaç Yıllık Verilmektedir?

İnsani ikamet izninde bir süre standartı söz konusu olmasa da genellikle başvurunun onaylanması durumunda 1 yıllık ikamet izni verilmektedir. 2019 yılına kadar insani ikamet izinleri en fazla 1 yıllık veriliyor olsa da artık bu süre sınırı kaldırılmıştır.

Başvuru makamı gerekçeye uygun gördüğü süre için geçerli olacak insani oturum izni vermektedir.

İnsani İkamet İzni Başvurusu Reddedilirse Ne Yapılmalıdır?

İnsani oturum izni istisnai bir ikamet iznidir. Dolayısıyla kanunda sayılan gerekçelerden birisine mutlaka sahip olunması gerekmektedir. Bu gerekçelere sahip olunması ve doğru bir başvuru gerçekleştirilmesine rağmen reddedilen başvurular için kişilerin itiraz ve dava açma hakları vardır.

Peki insani oturum izni başvurusu reddedilirse ne kadar sürede itiraz edilebilir?

Ret kararına karşı kararın kişiye veya avukatına tebliğ edildiği tarih itibariyle 60 gün içerisinde itiraz veya yargı yoluna başvurulabilir. İtiraz zorunlu bir yol olmadığından kişilerin direkt olarak İdare Mahkemesinde dava açma hakları vardır.

Bu süreçte kişilerin avukat ile çalışmaları oldukça önemlidir. Yapılabilecek olası bir hatanın hak kaybına sebep olabilmesi gerekçesiyle uzman bir avukattan destek alınmasını önemle tavsiye etmekteyiz.

İnsani Oturum İzni Alan Kişinin Eşi Ve Çocukları Da İkamet İzni Alabilir mi?

İnsani oturum izni kişiye özel gerekliliklere bağlı olduğu için yalnızca gerekli şartları taşıyan ve geçerli gerekçeye sahip olan kişilere verilmektedir.

Öte yandan eğer eş ve çocuklar Aile İkamet İzni için gerekli şartları taşıyorlarsa bu kişilerin aile ikamet izni ile Türkiye’de kalmaları mümkün olmaktadır.

İnsani Oturum İzni Uzatma Başvurusu Nasıl Yapılır?

İnsani oturum izni sahibi kişiler ikamet izinlerinin süresinin dolmasına 60 gün kalmasından itibaren uzatma başvurusunda bulunabilir.

Peki insani oturum izni nasıl uzatılır?

İnsani oturum izni uzatma başvurusu e-ikamet sistemi üzerinden yapılır. Online başvuru tamamlandıktan sonra destekleyici evraklar ve başvuru formu ile İl Göç İdaresi’ne görüşmeye gidilir. Bu görüşme sonrasında kişi hala gerekli gerekçeye sahipse ve şartları taşımaya devam ediyorsa ikamet izni yetkili makamın taktir edeceği süre kadar uzatılır.

Savaş Nedeniyle Türkiye’ye Gelen Yabancılar İnsani İkamet İzni Alabilir mi?

Türkiye’nin döneme bağlı gerçekleştirdiği politikalar doğrultusunda savaş nedeniyle Türkiye’de oturum izni almak isteyen yabancılara insani oturum izni verilebilmektedir.

Örneğin 2022 tarihinde yayınlanan genelge doğrultusunda Rusya-Ukrayna savaşı gerekçesi ile Türkiye’ye gelen Ukrayna vatandaşlarına vize süreleri dolmuş olsa dahi vize ihlali sebebiyle cezai yaptırım uygulanmamaktadır. Ukrayna vatandaşları bu gerekçe ile doğru ve eksiksiz bir başvuru gerçekleştirmeleri durumunda İnsani oturum İzni alabilmektedirler. Burada da en önemli husus başvurunun usule uygun ve eksiksiz gerçekleştirilmesidir.

Sizin İçin Ne Yapacağız?

Güneş & Güneş Hukuk Bürosu olarak 25 yıllık deneyimimiz ve uzman avukat kadromuz ile müvekkillerimize profesyonel hizmet sunmaktayız. Başta Antalya, İzmir, İstanbul, Ankara, Bursa, Mersin olmak üzere tüm Türkiye’deki hukuki süreçler ve başvurular için müvekkillerimizin yanında olmaktayız.

İkamet izni başvurusunda bulunmak isteyen yabancı müvekkillerimiz için:

• İkamet izni konusunda danışmanlık sağlama
• İkamet izni başvurusunu gerçekleştirme
• İkamet izni başvurusu için gerekli belgeleri hazırlama
• İkamet izni başvurusu mülakat görüşmesi hazırlığı gerçekleştirme
• İkamet izninin reddi durumunda ilgili itiraz ve dava süreçlerini başlatma ve takibini gerçekleştirme

hizmetlerini 4 dilde (Türkçe, Rusça, Almanca, İngilizce) profesyonel olarak sunmaktayız. İnsani ikamet izinleri ve başvuru süreçleri hakkında daha fazla bilgi almak için Whatsapp iletişim hattımız üzerinden bize ulaşabilirsiniz.

SIKÇA SORULAN SORULAR