Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Kapsamında Kişilerin Malvarlıklarının Dondurulması Kararı ve Bu Karara Karşı Açılacak Davalar
I- MALVARLIĞI VE FON KAVRAMI
Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’ a göre malvarlığının ne olduğu bu kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar hakkındaki yönetmelikte tanımlanmıştır. Buna göre malvarlığı; Bir gerçek veya tüzel kişinin kısmen veya tamamen mülkiyetinde veya zilyetliğinde bulunan ya da doğrudan veya dolaylı olarak kontrolünde olan fon ve gelir ile bunlardan elde edilen veya bunların birbirine dönüştürülmesinden hasıl olan menfaat ve değeri ifade eder.
Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 2017/16-692 esas ve 2018/41 karar sayılı ilamında da vurgulandığı üzere; 6415 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde FON; “para veya değeri para ile temsil edilebilen taşınır veya taşınmaz, maddi veya gayri maddi her türlü mal, hak, alacak ile bunları temsil eden her türlü belge” şeklinde tanımlandığından, maddi ve ekonomik değeri olan her şeyin fon kavramı içerisinde mütalaa edilmesi gerekir.
II- TÜRKİYE’DE BULUNAN MALVARLIĞININ DONDURULMASI
Malvarlığı dondurma tedbiri, Türk hukukuna ilk olarak 7/2/2013 tarihli ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun ile girmiştir. Anılan Kanun uyarınca Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 1267, 1988, 1989 ve 2253 sayılı Kararları kapsamında kişi, kuruluş ve organizasyonların malvarlığının dondurulabilmesi; Türkiye’nin yabancı devletlerden ve yabancı devletlerin Türkiye’den terörizmin finansmanı ile mücadele kapsamında malvarlığı dondurma talebinde bulunabilmesine imkân sağlanmıştır.
Hangi durumlarda kimlerin Türkiye’de bulunan malvarlığının ne şekilde dondurulmasına karar verileceği 6415 sayılı kanunda düzenlenmiştir. Bu kanunun 3 üncü ve 4 üncü maddeleri kapsamına giren fiilleri gerçekleştirdiği hususunda makul şüphe bulunanların Türkiye’de bulunan malvarlıklarına el konulabilir. Kanunun 3. Maddesinde fon sağlanması yasak olan eylemler sayılmıştır. Buna karşın 4. Maddede “Terörizmin finansmanı” suçu düzenlenmiştir. Madde metninde;
MADDE 4 – “(1) 3 üncü madde kapsamında suç olarak düzenlenen fiillerin gerçekleştirilmesinde tümüyle veya kısmen kullanılması amacıyla veya kullanılacağını bilerek ve isteyerek belli bir fiille ilişkilendirilmeden dahi bir teröriste veya terör örgütlerine fon sağlayan veya toplayan kişi, fiili daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) (Ek:27/12/2020-7262/36 md.)(1) Birinci fıkrada sayılan fiillerin, örgütü kuran veya yöneten ya da örgüt üyesi tarafından gerçekleştirilmesi hâlinde bu kişiler hakkında örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları uyarınca verilecek ceza üçte birine kadar artırılır. (3) Birinci fıkra hükmüne göre ceza verilebilmesi için fonun bir suçun işlenmesinde kullanılmış olması şartı aranmaz.(4) Bu madde kapsamına giren suçların kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. (5) Suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. (6) Suçun, yabancı bir devlet veya uluslararası bir kuruluş aleyhine işlenmesi hâlinde, soruşturma ve kovuşturma yapılması Adalet Bakanının talebine bağlıdır. (7) 3713 sayılı Kanunun soruşturmaya, kovuşturmaya ve infaza ilişkin hükümleri, bu suç bakımından da uygulanır. (8) (Ek: 14/4/2016-6704/29 md.) Bu suç bakımından 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun; a) 133 üncü maddesinde yer alan şirket yönetimi için kayyım tayini, b) 135 inci maddesinde yer alan iletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması, c) 139 uncu maddesinde yer alan gizli soruşturmacı görevlendirilmesi, ç) 140 ıncı maddesinde yer alan teknik araçlarla izleme, tedbirlerine ilişkin hükümler uygulanabilir. (Ek cümle:27/11/2020-7262/36 md.) Ayrıca, 13/11/1996 tarihli ve 4208 sayılı Kanunda yer alan hükümlere göre kontrollü teslimat tedbirine karar verilebilir” Denilmektedir.
II-A) MALVARLIĞININ DONDURULMASINA İLİŞKİN MALİ ARAŞTIRMA
Malvarlığının dondurulmasına ilişkin mali araştırma Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı ( MASAK) tarafından yerine getirilir. Bu görevin yerine getirilmesi amacıyla Adalet, İçişleri ve Dışişleri Bakanlıkları ile Millî İstihbarat Teşkilâtı Başkanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerden talep edilen bilgi ve belgelerin istenilen usul, şekil ve sürede gecikmeksizin MASAK’ a iletilmesi kanuni bir zorunluluktur.[1]
Bu hususta Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nün “Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Aklanmasının ve Terörizmin Finansmanının Önlenmesi” konulu 23.02.2021 tarih ve 155/1 numaralı genelgesinde “Somut olayda karmaşık olan bağlantıların ortaya çıkarılması vetoplanan delillerin birbiriyle irtibatlandırılması gibi ihtiyaçların doğması halinde, konunun ihtisas gerektirdiği de dikkate alınarak 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 231 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca, MASAK Başkanlığından terörizmin finansmanı suçuna ilişkin analiz ve inceleme istenebileceği, Bu kapsamda; a) Analizin; toplanan muhtelif veriler ile alınan ihbar ve bildirimlerin, istatistiki ve analitik yöntemler kullanılarak; teknik araçlar yardımıyla işlenmesi suretiyle bunlardan nitelikli mali istihbarat elde etmeye yönelik yapılan çalışmaları, b) İncelemenin ise; terörizmin finansmanı suçunun işlendiği hususundaki olguların varlığının tespitine yönelik çalışmaları,ifade ettiğinin bilinmesi, 11- Terörizmin finansmanı suçuna ilişkin analiz ve inceleme isteklerinde; bu suçun analiz ve incelenmesinde önem arz eden soruşturma konusu olaya ilişkin gerekli belgelerin (ifade tutanakları, iletişim tespit tutanakları, malvarlığı araştırması ve tespitine yönelik belgeler gibi) onaylı birer suretinin eksiksiz olarak taleple birlikte MASAK Başkanlığına iletilmesi, 12- 6415 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fikrası uyarınca, anılan Kanunun 6 ve 7 nci maddeleri kapsamında malvarlığının dondurulmasına ilişkin alınacak karar ve yapılacak talepler hakkında bilgi, belge ve bulgular ile değerlendirmelerin Cumhuriyet başsavcılıklarınca Bakanlığımız aracılığıyla MASAK Başkanlığına bildirilmesi..” [2] istenilmiştir.
II-B) MALVARLIĞININ DONDURULMASI USULÜ
27 Aralık 2020 tarihli 31351 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Kara Paranın Aklanması, Terörün Finansmanı ve diğer suçlarla mücadele etmek, bu suçlara karşı getirilen yasal, düzenleyici ve operasyonel tedbirlerin etkili bir şekilde uygulanmasını teşvik etmek amacıyla 6415 sayılı kanunda değişikliğe gidildi.
Yeni düzenlemeye göre Mahkemelerce terör örgütü olduğuna kesin olarak karar verildikten sonra 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 3 üncü ve 4 üncü maddeleri kapsamına giren fiilleri gerçekleştirdiği hususunda makul sebeplerin varlığına istinaden kişi, kuruluş veya organizasyonların Türkiye’de bulunan malvarlığının dondurulmasına Malvarlığının Dondurulmasını Değerlendirme Komisyonu’nun önerisi üzerine Hazine ve Maliye Bakanı ile İçişleri Bakanı tarafından birlikte karar verilebilir.
Bu kapsamda verilen malvarlığının dondurulmasına ilişkin kararlar kırk sekiz saat içinde HSK tarafından belirlenen Ankara Ağır Ceza Mahkemesinin onayına sunulur. Mahkeme, makul sebeplerin varlığı yönünden yapacağı inceleme neticesinde malvarlığının dondurulması kararının devamına veya kaldırılmasına beş gün içinde karar verir ve sonucu derhâl Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığına bildirir.
6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca alınan malvarlığının dondurulması ve bu kararın kaldırılmasına ilişkin kararlar Resmî Gazete’de yayımlanır. Bu kararlar yayımı tarihinde, hakkında malvarlığının dondurulması kararı verilen ilgili kişi ve kuruluşa tebliğ edilmiş sayılır. Malvarlığının dondurulması kararında; kararın kimin hakkında verildiği, sebepleri, kapsamı, süresi ve bu karara karşı başvurulabilecek kanun yolları ile başvuru süresinin gösterilmesi zorunludur.
III- İTİRAZ ve DAVA YOLU
Malvarlığının dondurulmasına ilişkin karara karşı 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 7/4 maddesi uyarınca CMK hükümlerine göre itiraz edilebilir.
Bu kapsamda itiraz başvurusu ilk önce Malvarlığının Dondurulmasını Değerlendirme Komisyonuna yapılır. Komisyon, kaldırma talebine ilişkin önerisini ilgili bakanlara sunar. İlgili bakanlıklarca (Hazine ve Maliye Bakanı ile İçişleri Bakanı )talep yerinde bulunursa Malvarlığının Dondurulması kararı kaldırılır. Yerinde görülmeyen talepler Ankara Ağır Ceza Mahkemesine gönderilir. Yapılan itiraz ilgili Ankara Ağır Ceza Mahkemesince karara bağlanır.
Bu itiraz karara karşı idare mahkemesinde dava açmaya engel değildir. 6415 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin 3 üncü fikrası uyarınca, aynı Kanun’un 3 üncü ve 4 üncü maddesi kapsamına giren fiilleri gerçekleştirdikleri hususunda makul sebeplerin varlığına istinaden kişi, kuruluş veya organizasyonların Türkiye’de bulunan
malvarlıklarının dondurulması Karara karşı, 2575 sayılı Danıştay Kanununun 24 üncü maddesi ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 7 nci maddesi çerçevesinde, Resmi Gazete’de yayımını izleyen 60 gün içinde Danıştay’da dava açılabilir.
Malvarlığının Dondurulmasını Değerlendirme Komisyonu, Türkiye’de bulunan malvarlığının dondurulmasına ilişkin kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından itibaren en geç altışar aylık dönemlerle makul sebeplerin varlığının devam edip etmediğini değerlendirerek önerisini ilgili bakanlara sunar.
Burada önemli olan bir diğer husus da hakkında malvarlığının dondurulması kararı verilmiş olanlar, alacak ve borçları ile diğer tüm malvarlığı değerlerini ve bunların dayanağına ilişkin bilgileri; bunlardan alacağı veya borcu olan gerçek ve tüzel kişiler ise alacak veya borcun miktarı ile dayanağına ilişkin bilgileri, malvarlığının dondurulması kararının Resmî Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren en geç otuz gün içinde Başkanlığa bildirirler.
Malvarlığının dondurulması kararına aykırı olarak yapılan her türlü tasarruf ve işlem hükümsüzdür. Bu tasarruf ve işlemlerle ilgili olarak Türk Medeni Kanun’un iyiniyetin korunmasına ilişkin hükümleri saklıdır.
Türkiye’de bulunan malvarlığının dondurulmasına karar verildiği takdirde ilgililer hakkında Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından CMK uyarınca soruşturma açılması talebiyle suç duyurusunda bulunulur. Malvarlığının dondurulması kararı, Başkanlığın talebi üzerine CMK’nın 128 inci maddesi uyarınca gecikmeksizin el koyma şeklinde yerine getirilir.
Unutulmamalıdır ki yeterli kanıt bulunmadan kişinin malvarlıklarını dondurma ve terörle ilişkilendirilme gibi vahim ve orantısız bir tedbir AİHS’de ve yasal mevzuatımızda düzenlenen mülkiyet hakkı ve masumiyet karinesinin ihlali sonucunu doğuracaktır.
[1] 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun
[2] Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nün “Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Aklanmasının ve Terörizmin Finansmanının Önlenmesi” konulu 23.02.2021 tarih ve 155/1 numaralı genelgesi